Ogromny sukces Pomorza – 90 mln zł dofinansowania z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko uzyskał projekt pod nazwą: „Zwiększenie dostępności regionalnego transportu kolejowego w województwie pomorskim poprzez jego integrację z transportem lokalnym – budowa elektronicznej platformy zintegrowanych usług mobilności”. Oznacza to, że w województwie pomorskim już w przyszłym roku rozpocznie funkcjonowanie jeden z najbardziej nowoczesnych zintegrowanych systemów płacenia za przejazdy w transporcie publicznym.
Informacja o przyznaniu dofinasowania na realizację projektu ogłoszona została 1 sierpnia 2019 r., po tym jak 31 lipca 2019 roku lista projektów wybranych do dofinansowania została zatwierdzona przez centrum Unijnych Projektów Transportowych. Projekt potocznie nazywany jest zintegrowanym biletem, a kwota przyznanej dotacji to ponad 90 mln zł. Koszt całości przedsięwzięcia to 106,5 mln zł netto.
Na co dokładnie mają być przeznaczone te pieniądze?
Przede wszystkim na utworzenie wysoko zaawansowanego technologicznie systemu, który umożliwi pasażerom podróż po województwie pomorskim u różnych przewoźników bez znajomości ich taryf i bez poszukiwania punktów sprzedaży biletów. W systemie znajdą się m.in. konta pasażerów, informacje o cenach biletów, trasach przejazdów autobusów, tramwajów, trolejbusów i pociągów, rozkładach jazdy. Mechanizm będzie zawierał aplikację billingową, która pozwoli rozliczyć pasażera za przejazdy na danej trasie na podstawie identyfikowania go w różnych środkach komunikacji. Istotnym elementem projektu będzie też aplikacja mobilna, umożliwiająca zaplanowanie trasy oraz pełne rozliczenie kosztów przejazdu różnymi środkami lokomocji.
Dofinansowanie z POIiŚ ma pokryć koszt nie tylko systemu, ale także zakup urządzeń walidujących zainstalowanych na przystankach kolejowych w województwie pomorskim i na wybranych stacjach sąsiadujących województw, w pojazdach komunikacji lokalnej aglomeracji trójmiejskiej jak również w Lęborku, Malborku, Słupsku, Tczewie i Wejherowie, wydania 300 tys. kart (nośników identyfikacji NFC), zorganizowania ok. 30 punktów obsługi klienta oraz przeprowadzenia kampanii edukacyjno-informacyjnej w całym województwie.
Podstawowe założenia są następujące: system ma umożliwić pasażerowi dokonanie płatności za przejazdy bez konieczności znajomości cen biletów (taryf) obowiązujących na danych trasach i w określonych miastach. Oznacza to, że wsiadając do pojazdu i wysiadając z niego, podróżujący będzie musiał jedynie „odbić się” na specjalnym walidatorze (kasowniku). Elektroniczne narzędzie ustali, jaki to pojazd, do którego przewoźnika należy, jak długo trwała podróż i jaką opłatę trzeba naliczyć.
Nadrzędnymi cechami funkcjonalnymi systemu mają być: łatwość obsługi, intuicyjność, niezawodność i precyzja rozliczeń.
Za realizację projektu odpowiada spółka InnoBaltica, będąca podmiotem należącym do Województwa Pomorskiego, Gdańska i Gdyni, a także do trzech uczelni: Uniwersytetu Gdańskiego, Politechniki Gdańskiej i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Nowe elementy w przestrzeni publicznej
Podstawowymi elementami, z jakimi na co dzień będą mieć styczność zarówno pasażerowie, jak i przewoźnicy, będą urządzenia końcowe (m.in. walidatory) oraz nośniki identyfikacji pasażera. Walidatory to nowe elementy, które pojawią się w przestrzeni publicznej. Będą urządzeniami zamontowanymi w pojazdach (autobusach, tramwajach i trolejbusach) oraz na przystankach kolejowych na terenie całego województwa pomorskiego.
Pasażer do odbijania będzie używał jednego z czterech nośników identyfikacji. Do wyboru będzie miał aplikację w smartfonie, dedykowaną kartę, kartę kredytową oraz bilet z kodem QR.
Choć duża część obsługi systemu płatności zostanie z założenia przeniesiona na elektroniczne systemy, wspomaganiu pasażerów służyć będą Punkty Obsługi Klienta, które rozlokowane zostaną w największych węzłach komunikacyjnych. W punktach tych każdy pasażer będzie mógł zarówno kupić pojedynczy bilet z kodem QR, jak i pozyskać identyfikator wielokrotnego użytku. Obsługa punktu pomoże w założeniu konta oraz aktywowaniu aplikacji lub karty.
Korzyści nie tylko dla pasażerów
Warto w tym miejscu wymienić podstawowe korzyści, jakie zyskają główni interesariusze transportu publicznego.
Pasażerowie
Podstawową korzyścią dla tej grupy będzie możliwość swobodnego podróżowania pojazdami różnych organizatorów transportu bez konieczności znajomości cen biletów i bez posiadania gotówki. Pasażer nie będzie tracił czasu na poszukiwanie kasy czy punktu sprzedaży biletów, ponieważ wszystkie formalności związane z opłatą za podróż będzie mógł załatwić elektronicznie.
System będzie zdolny nie tylko naliczyć i pobrać odpowiednie kwoty, ale – przy spełnieniu określonych warunków – również zoptymalizować taryfę dostosowując je do uprawnień danego pasażera, dzięki czemu w wielu przypadkach podróż stanie się tańsza.
Planer podróży to narzędzie, które współdziałając z systemem rozliczeniowym pozwoli pasażerom zaplanować podróż w różnych wariantach, np. uwzględniających optymalizację odległościową, cenową czy czasową. Istotnym elementem planera podróży będą udogodnienia dla osób niepełnosprawnych (np. możliwość sprawdzenia bez wychodzenia z domu, który kurs obsługiwany jest przez pojazd niskopodłogowy i jak jest on skomunikowany z kolejnymi kursami o tym standardzie).
Funkcjonować też będzie aktualizowana na bieżąco informacja pasażerska on-line. Wszystko to złoży się na uproszczenie korzystania z usług komunikacyjnych i sprawi, że transport publiczny stanie się znacznie bardziej przyjazny dla pasażera niż obecnie.
Organizatorzy transportu
Jedną z podstawowych korzyści dla organizatorów transportu będzie precyzyjne i automatyczne rozliczanie wpływów z biletów. Zakłada się także wzrost efektywności ekonomicznej dopłat do regionalnego transportu oraz zautomatyzowanie i uszczelnienie systemu rozliczania dopłat dla operatorów przewozów z tytułu honorowania ulg ustawowych. Ma to służyć podniesieniu rentowności oraz efektywności oferty komunikacyjnej przy jednoczesnym zachowaniu autonomicznych taryf poszczególnych organizatorów.
Równocześnie system umożliwi organizatorom i operatorom pozyskiwanie szczegółowych danych statystycznych dotyczących przewozów, co z kolei powinno przełożyć się na optymalizację układu tras komunikacyjnych województwa pomorskiego.
Dzięki zintegrowaniu danych możliwe będzie zsynchronizowanie rozkładów jazdy na najważniejszych węzłach komunikacyjnych.
Dane pozyskiwane przez system będą też wykorzystywane do wprowadzania rozwiązań taryfowych, służących zmniejszeniu zatłoczenia na drogach w niektórych obszarach województwa pomorskiego, a także do strategicznego planowania transportu.
Nazwę wybrali mieszkańcy
Nowy system płacenia za bilety będzie nosił nazwę FALA. Taką decyzję podjęli mieszkańcy Pomorza, bowiem nazwa ta została wyłoniona w drodze konkursu spośród ponad trzech tysięcy nadesłanych propozycji.
Warto w tym miejscu podkreślić, że rady największych miast województwa pomorskiego podjęły już uchwały deklarujące przystąpienie do wspólnego systemu poboru opłat, a także uchwały rezerwujące środki finansowe (w ramach wieloletnich prognoz finansowych) na utrzymanie systemu.
Nie tylko POIiŚ
Spółka InnoBaltica współfinansuje realizację opisywanego celu także z innych źródeł. W ramach projektu Interconnect (program Interreg Południowy Bałtyk) współpracuje z Niemcami, Danią, Litwą, Estonią i Szwecją, aby wypracować taki model płacenia za przejazdy komunikacją publiczną, który pozwoli turystom i biznesmenom ze wszystkich tych krajów na bezproblemowe korzystanie z transportu publicznego w ruchu transgranicznym. Na prace w tym zakresie uzyskano już 6,7 mln zł i aktualnie trwają prace pilotażowe nad wdrożeniem rozwiązań technicznych w tym zakresie. InnoBaltica uzyskała również dofinansowanie z instrumentu finansowego ELENA w kwocie blisko 10 mln zł na pomoc techniczną przy opracowaniu i wdrożeniu systemu.
