System FALA umożliwia wprowadzenie rozwiązań łagodzących skutki podwyżek cen biletów oraz daje pasażerom możliwość wyboru sposobu płacenia za bilety w publicznym transporcie zbiorowym. Odpowiadając na pytania pojawiające się najczęściej w komentarzach do materiałów na temat planowanych zmian w transporcie publicznym, wyjaśniamy: planowane podwyżki cen biletów nie są spowodowane uruchomieniem systemu FALA. Wdrożenie FALI przyniesie pasażerom szereg korzyści: bilety dostępne przez FALĘ będą tańsze niż w innych kanałach sprzedaży.
- Czym jest FALA?
System FALA jest nowoczesną platformą do planowania podróży oraz płacenia za przejazdy w transporcie publicznym na terenie województwa pomorskiego. Obejmie on swoim zasięgiem trasy transportu kolejowego (pociągi Polregio oraz PKP SKM w Trójmieście), a także trasy komunikacji miejskiej organizowanej przez następujące miasta: Gdańsk, Gdynia, Słupsk, Wejherowo, Tczew, Chojnice, Lębork, Puck, Władysławowo. Dzięki FALI za przejazdy u różnych przewoźników i organizatorów transportu będzie można zapłacić poprzez jeden system. Pasażer będzie „odbijał się” przy wejściu i wyjściu w specjalnych urządzeniach (walidatorach) lub w aplikacji mobilnej, a system sam będzie pobierał pasażerowi odpowiednią opłatę za przejazd. Dzięki FALI nie będzie zatem trzeba orientować się w taryfach, jak i nie będzie trzeba np. szukać późnym wieczorem biletomatu bądź czynnego kiosku. System, który zostanie wdrożony, to rewolucja w sposobie myślenia o transporcie publicznym. To rozwiązanie, które pozwala zebrać na jednej, elektronicznej platformie wszystkie zasady funkcjonowania komunikacji publicznej województwa pomorskiego.
- Czy bilety drożeją z powodu uruchomienia FALI?
NIE. Wbrew komentarzom, które w ostatnich dniach pojawiły się w niektórych mediach, planowane w tym roku stopniowe uruchamianie systemu FALA nie ma żadnego związku z podwyżkami cen biletów. Podwyżki są nieuniknione i wynikają wyłącznie z uwarunkowań finansowych samorządów, spowodowanych:
- Konsekwencjami pandemii COVID-19 (np. w 2020 r. liczba pasażerów komunikacji miejskiej była o ok. 40% niższa niż rok wcześniej – i choć w większości pasażerowie wrócili już do komunikacji, to konsekwencje finansowe pandemii są nadal odczuwalne). Samorządy nie otrzymały od rządu żadnego wsparcia finansowego z tytułu zmniejszenia liczby pasażerów w wyniku pandemii;
- Uszczupleniem wpływów budżetów samorządowych w wyniku decyzji władz centralnych w zakresie obniżenia podatku PIT, stanowiącego jedną z głównych pozycji dochodowych. W 2019 r. podatek PIT został obniżony z 18 do 17 proc., a następnie, w połowie 2022 r., do 12 proc. Wzrosła również kwota wolna od podatku (w 2022 r. z 8 do 30 tys. zł). Mniejsze wpływy z podatków nie są rekompensowane dodatkowymi środkami z budżetu centralnego dla samorządów;
- Niespotykaną skalą wzrostu cen energii i paliw;
- Galopującą inflacją, rosnącą w tempie najszybszym od ponad 20 lat;
- Pomocą uchodźcom z Ukrainy – koszty te również nie są w pełni rekompensowane przez rząd.
Podwyżki cen biletów obejmują obecnie wielu organizatorów transportu i przewoźników. W ostatnich miesiącach podwyższono ceny biletów m.in. w Łodzi, na Górnym Śląsku, w Olsztynie czy w Toruniu. Ceny biletów podnoszą też przewoźnicy kolejowi: drastyczne podwyżki od 11 stycznia br. wprowadza np. państwowy przewoźnik PKP Intercity.
Absolutną nieprawdą jest zatem, że podwyżki cen biletów w Trójmieście są związane z uruchomieniem systemu FALA. Tym bardziej nieprawdą jest, że podwyżki mają sfinansować koszty uruchomienia FALI.
Trzeba też pamiętać, że dzięki zaangażowaniu struktur samorządowych zdecydowana większość kosztów uruchomienia systemu FALA jest finansowana ze środków pomocowych Unii Europejskiej. Z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na uruchomienie FALI przeznaczonych jest aż 90 mln zł.
- Czy bilety dostępne przez system FALA będą tańsze niż w innych kanałach sprzedaży?
TAK. Dzięki rozwiązaniom zastosowanym w systemie FALA będzie możliwe wprowadzenie nowych rozwiązań taryfowych, w których cena biletu będzie uzależniona od liczby przejechanych przystanków. Najtańszy bilet w taryfie przystankowej (do 5 przystanków) będzie kosztować 4,80 zł. Taryfa przystankowa będzie dostępna tylko przez system FALA. Bilet obowiązujący w taryfie przystankowej będzie ważny przez 75 minut, w jego ramach możliwe będą przesiadki.
Funkcjonujące obecnie bilety miejskie 75-minutowe (ZTM Gdańsk lub ZKM Gdynia), kosztujące 4,80 zł, nie zostaną zlikwidowane w momencie uruchomienia FALI, natomiast nastąpi podwyżka ich ceny: po podwyżce mają kosztować 6,00 zł. Zdrożeć ma również 75-minutowy bilet metropolitalny (MZKZG): po podwyżce ma kosztować 7 zł.
Bilet w taryfie przystankowej FALA będzie honorowany we wszystkich pojazdach komunikacji miejskiej w Trójmieście (ZTM Gdańsk, ZKM Gdynia i MZK Wejherowo). Nie będzie zatem osobnego naliczania ceny za przejazd np. pojazdem ZTM i ZKM.
Jak to będzie działało w praktyce? Jeśli np. przejechaliśmy 6 przystanków z Gdańska do Sopotu, a potem 8 przystanków z Sopotu do Gdyni, to system FALA naliczy nam jedną opłatę za przejazd 14 przystanków (cena biletu wyniesie w związku z tym 6 zł), a nie osobno dla ZTM i ZKM (co wynosiłoby 2 x 5,40 zł, czyli 10,80 zł). Będzie to zatem nie tylko niższa opłata niż gdyby kupować osobno dwa 75-miuntowe bilety miejskie (wówczas przejazd wyniósłby 2 x 6 = 12 zł), jak również w przypadku przejazdu takiej trasy z biletem metropolitalnym (7 zł).
Korzystanie z systemu FALA będzie opłacalne również m.in. dla posiadaczy biletów miesięcznych na komunikację miejską w Trójmieście. Pasażer „odbijający się” przy wejściu i wyjściu do pojazdu zapłaci o 10% taniej niż osoba kupująca bilet miesięczny i nieodbijająca się w aplikacji czy walidatorze FALA.
Opisane powyżej rozwiązania obejmują nie tylko podróżowanie komunikacją miejską w aglomeracji trójmiejskiej. FALA zakłada też atrakcyjne (tańsze niż w innych kanałach sprzedaży) rozwiązania w przypadku przejazdów koleją, jak też w innych miastach (np. w Słupsku).
- Czy FALA wyklucza część pasażerów (np. osoby niekorzystające ze smartfonów)?
NIE. Wszystkie dotychczasowe kanały sprzedaży (jak np. kioski czy biletomaty) zostaną utrzymane.
FALA dostępna będzie w formie aplikacji mobilnej, a także poprzez walidatory, które będą montowane w pojazdach komunikacji miejskiej oraz na stacjach i przystankach kolejowych. Łączna liczba walidatorów – w istocie punktów, gdzie można zakupić bilet – zamontowanych w projekcie FALA wyniesie ok. 6 tys. Z walidatora będzie można korzystać poprzez indywidualną kartę płatniczą, a także poprzez specjalną kartę FALA, którą będzie można odebrać (jak również doładować) w Punkcie Obsługi Klienta (POK) FALA. Łącznie na terenie Pomorza dostępnych będzie co najmniej 20 punktów POK, planowane jest utworzenie kolejnych. Kartę FALA będzie można zamówić również przesyłką pocztową do domu. Nie jest zatem tak, że osoba niekorzystająca ze smartfona nie będzie mogła użytkować systemu FALA.
Natomiast założenie, że bilety kupowane przez system FALA będą tańsze niż w innych kanałach sprzedaży, jest rozwiązaniem, które z sukcesem funkcjonuje w innych polskich miastach. M.in. na Górnym Śląsku, w Lublinie, Poznaniu, Rybniku, Zielonej Górze czy częściowo w Łodzi funkcjonują systemy zbliżone technologicznie do FALI. W tych systemach dostępne są bilety z cenami uzależnionymi od liczby przejechanych przystanków, stref bądź kilometrów (w zależności od przyjętego rozwiązania). Bilety te są tańsze – niekiedy znacząco tańsze – niż „tradycyjne” bilety jednorazowe czy czasowe dostępne w innych kanałach sprzedaży. Rozwiązania te cieszą się bardzo dużą popularnością wśród pasażerów.
- Czy pomimo podwyżek cen biletów, transport publiczny nadal będzie konkurencyjny cenowo?
TAK. Np. bilet miesięczny na komunikację miejską w Gdańsku, po podwyżce, wymagający „odbijania się” w FALI przy wejściu i wyjściu, ma kosztować 117 zł. Odpowiada to kosztom przejechania samochodem, w przeliczeniu na jeden miesiąc, raptem ok. 7-8 kilometrów dziennie. A przecież liczba przejazdów z biletem miesięcznym jest nielimitowana, a pasażer nie płaci dodatkowo za koszt remontu autobusu czy pensję kierowcy.
